🎯 معرفی | #کتاب | پاسخ های قوی لنکس به بیانات ضعیف هاوکینگ

 

🎯 معرفی  | #کتاب | پاسخ های قوی لنکس به بیانات ضعیف هاوکینگ

 

🔸 استاد پر شور
جان لنِکس (John Lennox). ریاضیدان و استاد(بازنشسته) دانشگاه اکسفورد و یکی از دانشمندان برجسته در حوزه علم، دین و فلسفه می باشد که در مجامع مختلفی مشارکت فعالانه دارد و مناظرات پر شوری هم با داوکینز، هیچنز و سینگر داشته است.

 

📚 کتاب
لنکس کتاب های بسیار خوبی در این حوزه به نگارش در آورده است که انصافا از قوت بسیار خوبی برخوردار هستند، سعی میکنم به مرور آن ها را معرفی کنم. یکی از کتاب های مشهور او با عنوان «خدا و استیون هاوکینگ» (God and Stephen Hawking) است که در پاسخ به کتاب طرح بزرگ: The Grand Design هاوکینگ نوشته شد. در این کتاب که در سال ۲۰۱۱ منتشر شد، لنکس با بیانی شیوا و با ارائه استدلالات قوی به خوبی ضعف هاوکینگ در بیان اظهار نظرهایش در مورد علم، دین و فلسفه را نشان می دهد. پیشنهاد میکنم مطالعه کنید و نظر ارزشمند خود را برای بنده ارسال کنید.☺️

 

❗️❓کتاب های لنکس در ایران بجز کتاب خدا و استیون هاوکینگ ترجمه نشده اند! و این جای بسی تأسف دارد! 😐😔

 

#علم | #دین | 📓 📚📝معرفی_کتاب

 

🔹منتهی

 

@MONTAHACOGNITION

🎯 متن | #علم | تغییر_زمان_مکان

🎯 متن  | #علم | تغییر_زمان_مکان

 

🕰 تغییر اوقات 🌎⏱فضا و زمان
اوقات تغییر سال است، زمان در حال گذر و فضا چهرۀ دیگری را از خود به نمایش می گذارد. همگان از چیستی و چگونگی زمان و مکان و درک آن ها پرسش دارند. موضوعی بس غامض که در پاسخ به آن تلاش های بسیاری صورت گرفته است اما همچنان این بحث جریان دارد. بی مناسبت نیست کتاب تاریخ علم را تورقی کنیم تا اندک بهره ای از تغییر اوقات برده باشیم.

📚📝🔍 ابن هیثم
در تاریخ علم، یکی از برجسته ترین افراد، أبو عَلْی الحَسَن بن الحَسَن بن الهَیْثَم البَصِری مشهور به «ابن هیثم» می باشد. او در فیزیک، ریاضی و فلسفه مطالعات و نوآوری های بسیار خوبی داشته است. بیشترین تمرکز او در نورشناسی بود که کتاب «المناظر» او در این باب مشهور است. یکی از مهمترین نوآوری های ابن هیثم «روش علمی» مبتنی بر «آزمایش» می باشد که امروز رایج ترین اسلوب در کاوش های علمی است. برگی از رساله او در مورد «مکان» را اینجا آوردم. و در آینده از او بیشتر خواهم نوشت.

♦️سال نو را به همه عزیزان عرض تبریک و شادباش دارم.🌸☘️

 

#علم | #تاریخ | 📓 کتاب_دانشمند_ابن _هیثم 📝🔍📷🔦💡🔭

 

🔹منتهی

@MONTAHACOGNITION

©  @alhojjah2

🎯 متن | #نقل_قول | آیا انسان ها مجموعه ای از ژن ها هستند؟

 

🎯 متن  | #نقل_قول | آیا انسان ها مجموعه ای از ژن ها هستند؟

 

🔸ژن معرف ماست؟ 🧬👨🏻‍🔬👩🏻‍🔬👨🏻‍🎓👩🏻‍🎓👨🏻‍⚕️👩🏻‍🔬👨🏻‍🔧🤵🏻‍♀️🧬
« ... آیا باید منتظر اعلان پیوسته و یکی پس از دیگری کشف خصوصیات و ویژگی‌های آدمی که منشأ ژنتیکیِ وی را آشکار می‌سازد باشیم؟ هنگامی که انسانیت ما انسان‌ها با تمام وضوحش به عنوان نوعی شیمیِ پیچیده معرفی می شود، چه می‌توان گفت؟ روشن است منابع عظیمی که اکنون صرف تحقیقات ژنتیکی می‌شود، اطلاعات بسیار بیشتری دربارۀ خودمان به ما خواهد داد. بعلاوه، ماهیت علم اقتضا می‌کند که مانع کشفیات احتمالی نباشد. اما آیا حدی بر آنچه که ژنتیک می‌تواند توضیح دهد وجود دارد؟ ... »

 

🔸ژن و طرح کلی؟! 🧬📝
« ... معمولا به اشتباه سیستم های ژنتیکی را با عنوان طرح کلی توصیف می‌کنند. ماهیت یک طرح کلی این است که رابطه ای یک به یک بین آنچه که روی طرح هست و آنچه که از روی این طرح ساخته می‌شود وجود دارد. کشف ژن های بلندیِ قد یا رنگ چشم یا هر چیز دیگر تصور وجود طرح را تقویت می‌کند، اما عملا واقعیت به این صراحت نیست. ژن ها بیشتر همانند مجموعه دستورالعمل ها عمل می‌کنند، فرآیندی را که نتیجۀ نهاییِ آن تا حدّی بستگی به اتفاقات دیگر دارد براه انداخته و هدایت می‌کنند. این حقیقت که بسیاری از این دستورالعمل ها به طور دقیق با یکدیگر مرتبط هستند، پیش بینی نتیجه و ماحصل تغییر هر یک از آن ها را بسیار مشکل می‌سازد... »

 

🔸 تأثیر محیط  👨‍👩‍👧‍👦🏛⛪️🕌🕍🛕🏙🏞
« ... ژن ها پروتئین و آنزیم می‌سازند که به نوبۀ خود با پروتئین ها و آنزیم های دیگر همکاری می‌کنند تا سلول ها، اعضا و جوارح را بسازند. عوامل دیگر در این فرآیند دخیل است که مهم ترین آن ها خواص هندسیِ خود پروتئین ها، تأمین مواد خام، و محیطی است که در آن همهٔ این امور رخ می‌دهد. در یک محیط کاملا تحت کنترل، مانند رحم، و با تغذیه مناسب، نتایج قابل پیش‌بینی هستند، اما وقتی نوزاد رحم را ترک می کند، تعداد و تنوع تأثیرات دیگر روی آن بسیار زیاد است، و همه این تأثیرات نقش خود را در شکل دهیِ نوع شخصی که نوزاد خواهد شد ایفا می‌کند... »

 

🔸 شبیه سازی انسان 👨🏻‍💼👨🏻‍💼
« ... اگر ژن ها طرح باشند، داستان های خیالی دربارهٔ تولید مشابه و بدل آدمی باطل نخواهد بود اما این ژن ها دستورالعملی بیش نیستند، دستورالعمل در داخل یک فرآیند، و خود این فرآیند نیز بستگی به خود ژن ها ندارد؛ لذا ساختن نسخه‌های نظیر و عین هم عملاً امکان پذیر نیست. دو قلوهای همسان که در داخل و خارج رحم محیط یکسان داشته‌اند بیشترین نزدیکی را به بدل‌ها و مشابه‌های مورد نظر دارند، اما آن‌ها نیز به جهت شخصیت انسانی با یکدیگر متفاوت هستند و انتخاب‌های حساب شده می‌کنند تا بر شباهت‌های خود تأکید ورزند... »

 

🔸 یک شخص چیست؟  🤷🏻‍♂️
« ... دترمینیسم ژنتیکی در موجوداتی که به اندازهٔ انسان پیچیده هستند، متأثر از محیط شان هستند و وابسته به روابط اجتماعی می‌باشند، چنانکه انسان ها همواره خود را چنین یافته اند، معنا ندارد. اما گفتگوی علمی دربارهٔ ژن ها می تواند گمراه کننده باشد مگر آن که محدودیت‌های آن تبیین شود. گرایش چنین گفتگویی در دراز مدت آن است که مسئولیت اخلاقی و احساس شخصیت مستقل ما را تضعیف می کند. هر چه که دانش ژنتیک رشد می کند، و فنون پزشکی برای دستکاری یا جایگزینی کردن بعضی از اعمال حیاتی بدن ما گسترش می‌یابد، این سوال که یک شخص چیست، جدی‌تر می‌شود. ما به راه هایی برای شناخت کامل‌تر خود نیازمندیم تا شکاف بین رشته‌های مختلف علمی را پر کنیم. نیاز داریم که داستان علمی را به داستان تجربهٔ درونی و فرهنگ انسانی مرتبط کنیم و به قدرت زبان که ما را قادر می سازد در سایر حوزه‌های وجود را کشف و ابداع کنیم، اذعان نماییم... »

 

📝بخش‌هایی از مقاله «All in the Genes» ، 🖋 نویسنده: جان هبگود
📚 کتاب «God For The 21St Century» راسل استنارد، ترجمه بتول نجفی، انتشارات علمی دانشگاه صنعتی شریف.

 

▫️جان هبگود (John Habgood) : دانش آموختة فارموکولوژی و کشیک کلیسای انگلیس که به مدت ۱۰ سال اسقف دارام و ۱۲ سال اسقف اعظم یورک بود. هبگود کُتب و مقالات متعددی در موضوع علم و الاهیات نگاشته است.

#علم | #زیست_شناسی | 🧍🏻‍♂️ 🧬🔬🦠🧪💉🩺 انسان و ژن

🔹منتهی

@MONTAHACOGNITION

 

🎯 متن | #نقل_قول | اهمیت روش‌شناسی علم

 

🎯 متن  | #نقل_قول | اهمیت روش‌شناسی علم

📝  نامهٔ مدرس فیزیک
در دسامبر ۱۹۴۴ روبرت.ا تورنتون که به عنوان مدرس فیزیک در دانشگاه پورتوریکو استخدام شد میخواست فلسفه علم را در تدریس درآمدی بر فیزیک خود بگنجاند، و به همین دلیل به آلبرت اینشتین نامه‌ای نوشت و از او کمک خواست تا [بوسیلهٔ پاسخ او] همکاران خود را برای پذیرش این نوآوری متقاعد کند.

🖋📜 پاسخ اینشتین
 اینشتین در پاسخ تورنتون نوشت: « من کاملا با شما در مورد اهمیت و ارزش آموزشی روش‌شناسی و همچنین تاریخ و فلسفهٔ علم موافقم. امروزه بسیاری از مردم -و حتی دانشمندان متخصص- برای من به نظر می رسد مشابه کسانی هستند که هزاران درخت را دیده اند اما هرگز یک جنگل را ندیده اند. دانستن زمینهٔ فلسفی و تاریخی نوعی استقلال از پیش‌داوری های آن نسل را به ارمغان می آورد که بسیاری از دانشمندان به آن مبتلا هستند. این استقلال که بوسیلهٔ بینش فلسفی ایجاد شد -به نظر من- نشانهٔ تمایز بین یک صنعتگر محض یا متخصص و یک کاوشگر واقعی حقیقت است.»  منبع

 

#علم | #فلسفه | #تاریخ | 📓📝🔭🩺🔬  ارزش فلسفه علم

🔹منتهی

@MONTAHACOGNITION

🎯 متن | #آیه | اهمیت علم

 

🎯 متن  | #آیه | اهمیت علم

📖 « یرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ  »▫️مجادله ۱۱

🔸 خداوند کسانی را که ایمان آورده‌اند و کسانی را که علم به آنان داده شده درجات عظیمی می‌بخشد

#علم | #دین | #اسلام | #قرآن | 📓📝🔭🩺🔬  ارزش علم

🔹منتهی

 

@MONTAHACOGNITION

📝 یادداشت | #معما | عدد چیست؟

📝 یادداشت | #معما | عدد چیست؟

🔸سوال همیشگی
همواره برایم سوال بوده و هست که عدد چیست؟. اینکه می‌گوییم « ۱ » یا « ۲ » اینها واقعا چه هستند؟ اینکه ما مثلاً دو خودکار داریم یعنی واقعا « ۲ »ای وجود دارد؟ یا اینکه چون ما دو شیء دیدیم یک « ۲ »ای برداشت کردیم؟ و گفتیم « ۲ ». مثلا اگر سه شیء بود یک « ۳ » را برداشت کردیم و گفتیم « ۳ » یا نه « ۳ » فارغ از این برداشت وجود دارد و قس علی هذا.

 

🔸 تصورات ذهنی و مشکلات آن
اعداد طبیعی را می توانم تصور کنم اما گنگ و گویا را چه کنم؟ به عنوان مثال رادیکال ۲ (sqrt(۲ یا  ۳/۲ را کجای ذهنم بگذارم؟ چگونه آن را بیآبم و ببینم. از یک استاد فاضل پرسیدم رادیکال ۲ وجود دارد؟ (ایشان با ذهن افلاطونی که معتقدند اشیاء ریاضی وجود دارند): گفتند آری. گفتم چطور؟ به من نشان بدهید. گفتند شما یک مثلث قائم الزاویۀ متساوی الساقین به اندازه ۱ رسم کن 📐 ، اندازه وتر آن میشود رادیکال ۲😅 (البته ایدهٔ کشف رادیکال۲ بدین صورت از فیثاغورسیان است) خُب این چه شد؟ این یک نسبت است بر اساس ترسیم هندسی و عبارات ریاضی؟ یا یک موجود است که وجودش عددی است به نام رادیکال ۲ ؟!
حالا شما به این اعداد منفی را هم اضافه کن 😐 واقعا تصور « ۱- » کار راحتیه؟ و بعدش عدد موهومی مثل i = sqrt(-1) ، و اعداد مختلط🥴
اینها را شاید بتوان با تصور و تصدیق پیش برد اما با « ۰ » صفر چه کنم!! کار بسی سخت و دشوار شد. صفر یک نقطه است!؟ یا دایره؟ یا یک خط بسته! در جهان خارج صفر نمی یابم، هستی را تا حدی می توان درک کرد نیستی را چگونه!!! (هندی ها خوب آن را وارد دنیای اعداد کردند😉)

 

🔸 چیست این عدد؟
بالاخره عدد جبر است؟ یا هندسه؟ یا نسبت دیداری است؟ یا رابطه کلامی؟ یا اینکه عدد عدد است و هست؟! در دسته ها و انواع مختلف: طبیعی، گنگ، گویا و ... خلاصه اندر احوالات عدد گیر کرده ایم☺️

 

♦️ یک نقل قول در مورد عدد
دکتر روزنبرگ از اساتید فلسفه دانشگاه دوک هستند که سال‌هاست در فلسفه علم فعال می باشد، ایشان یک کتابی در مورد فلسفه علم با عنوان «Philosophy of Science : A Contemporary Introduction» دارد که به ویرایش چهارم هم رسیده است (البته ویرایش دوم این کتاب به فارسی ترجمه شده است). مؤلف در ابتدای کتاب به بحث رابطۀ فلسفه و علم می پردازد و به عنوان نمونه به مسأله عدد نیز اشاره دارد. بنده نقل قول ایشان را اینجا می آورم که به نظرم خالی از لطف نیست.

"Mathematics deals with numbers, but it cannot answer the question what a number is. Note that this is not the question what “2” or “dos” or “II” or “10(base 2)” is. Each of these is a numeral, an inscription, a bit of writing, and they all name the same thing: the number 2. When we ask what a number is, our question is not about the symbol (written or spoken), but apparently about the thing. Philosophers have been offering different answers to these kinds of questions at least since Plato held that numbers were particular things—albeit abstract things not located in space and time. By contrast with Plato, other philosophers have held that mathematical truths are not about abstract entities and relations between them, but are made true by facts about concrete things in the universe, and reflect the uses to which we put mathematical expressions. Yet 2,500 years after Plato lived, there is still no general agreement on the right answer to the question of what numbers are."

« ریاضیات با اعداد سروکار دارد، اما نمی تواند به این سوال پاسخ دهد که عدد چیست؟. توجه داشته باشید که پرسش این نیست که "۲" یا "dos" یا "II" یا "۱۰ (در مبنای ۲)" چیست. هر کدام از این ها یک رقم، یک نقش، یک قطعه از نوشته ای می باشند که تمام آنها یک چیز نامیده می شوند: عدد ۲.  هنگامی که ما می پرسیم: عدد چیست؟، پرسش‌مان در مورد نماد (گفتاری یا نوشتاری) نیست، بلکه آشکارا در مورد شیء است. فلاسفه پاسخ‌های متنوعی به این گونه پرسش‌ها داده اند، لااقل از زمانی که افلاطون این موضع را اتخاذ کرد اعداد اشیاء خاصی هستند ولو اشیاء مجردی که در فضا و زمان واقع نشدند. برخلاف افلاطون، دیگر فلاسفه معتقد بودند که حقایق ریاضی در مورد موجودات مجرد و روابط بین آنها نیست، بلکه با مقولات عینی مرتبط بوده و منعکس کنندۀ کاربردهایی است که از عبارات ریاضی برای نشان دادن آن ها استفاده می کنیم. در عین حال، ۲۵۰۰ سال بعد از افلاطون، هنوز هیچ توافق کلی در مورد پاسخ درست به این پرسش وجود ندارد که اعداد چه هستند؟ »

#علم | #فلسفه | #ریاضی |  📝 معمای عدد

🔹منتهی

@MONTAHACOGNITION

🎯 یادداشت | #سانسور | حذف فصلی از کتاب برندۀ جایزۀ مصطفی(ص) در رابطه با علم و دین

 

🎯 یادداشت | #سانسور | اما و اگرهای حذف یک فصل از کتاب

 

🔸 علم جدید و دین
علم جدید در بستر دین باور شروع شد و بنیان گذاران آن چون نیوتن مطالعۀ طبیعت را یک عبادت می دانستند. اما با بروز و رواج مکاتب مادی‌گرا در محافل علمی، شأن دین کمرنگ شد. با ظهور جنگ جهانی و همینطور پیدایش مکاتب فلسفی متنوع در قرن بیستم این موضوع مشخص شد که علم به تنهایی توانایی پاسخ گویی به سوالات بنیادی بشر را ندارد و همینطور باید در مورد آثار مخرب علم به عوامل دیگر نیز توجه کند.

 

🔸تحولات قرن بیستم و دین
در نیمه دوم قرن بیستم فضا به گونه ای دیگر رقم خورد و بحث های دینی و اخلاقی به محافل علمی برگشت و افرادی چون ایان باربور کتاب های علم و دین نوشتند و چارلز تاونز (برنده جایزه نوبل، کاشف میزر و لیزر) مقاله ای در مورد «هم‌گرایی علم و دین» نوشت و این گونه تلاش‌ها ادامه یافت تا به جایی که مراکز علمی مهم دنیا همچون دانشگاه های برجسته از قبیل کمبریج، آکسفورد و امثالهم «مراکز علم و دین» را ایجاد کرده اند. در این مراکز و محافل، برنامه های مختلف و متنوع پر بار اجرا می شود و نتایج آن به صورت کتاب، مجله، فیلم و ... نیز منتشر می گردد.

 

🔸دنیای معاصر علم و دین
نکته مهمی که اکنون در دنیای معاصر ما وجود دارد این است که برخی از دانشمندان دیدگاه های خود در مورد رابطۀ علم و دین و حتی تمایلات دینی‌شان را صریحا ابراز می کنند. هر چند گرچه در بسیاری از کشورهای غربی (و حتی بعضا اسلامی ما) تفکر سکولار حاکم است اما برجستگان دنیای علم نظر خود در مورد دین را به روش های گوناگون بیان می کنند.

 

🖋📖 اما و اگرهای یک فصل از یک کتاب

▫️کتاب اخیر دکتر وفا
دکتر کامران وفا (استاد فیزیک دانشگاه هاروارد) کتابی را در سال ۲۰۲۰ با عنوان «Puzzles to Unravel the Universe» منتشر کردند. کتاب با این نگاه نوشته شده که مخاطب چندان به پیشینۀ ریاضی و فیزیک نیاز ندارد. هدف از کتاب این است که خواننده را به سفری ببرد که بواسطۀ پازل هایی قوانین جهان را بشناسد. کتاب شامل چند معما و راه حل ها آن است، و به این بحث می پردازد که چگونه اینها با ایده های عمیق فیزیک و ریاضی مرتبط هستند و برای آن مثال هایی از فیزیک کلاسیک (قوانین نیوتن) تا فیزیک مدرن (نظریه ریسمان) آورده شده است.
این کتاب توسط دکتر ارفعی (استاد فیزیک دانشگاه صنعتی شریف) با عنوان «معماهایی برای رازگشایی از عالم» به زبان فارسی ترجمه شد و اخیرا توسط نشر نو چاپ و روانه بازار ایران شد.

 

▫️ محتوی کتاب
فایل کتاب به زبان انگلیسی در اینترنت موجود است، کتاب (به زبان انگلیسی) شامل ۱۲ فصل می باشد که مولف با فصل «مقدمه ای بر فیزیک مدرن» بحث خود را آغاز میکند و با پرداختن به مسائل مختلف از قبیل تقارن، شهود فیزیک، ریاضی و ... کتاب را با فصل «جمع بندی» به اتمام میرساند. مولف در یک فصل از کتاب به طور مجزا به رابطۀ علم و دین پرداخته است و مطالب جالبی در آن بیان کرده است که در ادامه به آن اشاره میکنم.

 

▫️ علم و رابطه اش با دین، فرهنگ و فلسفه
دکتر وفا در صفحه ۳۶۵ کتابش مطالب جالبی را بیان میکند که به رابطۀ علم با دین، فرهنگ و فلسفه اشاره دارد.

 

♦️ الهام برای علم از منبع دین

"Scientists often ask questions that are shaped by religious views. Even if one is interested in pure science, and perhaps for the sake of science , we should not try to #eliminate religion outright –and prevent it from entering the conversation– as it may serve as a source of inspiration."

«دانشمندان اغلب سوالاتی را مطرح می کنند که بر اساس دیدگاه های دینی شکل گرفته اند. حتی اگر کسی به علم محض علاقه دارد، و شاید بخاطر علم، ما نباید سعی کنیم دین را کاملاً حذف کنیم -و از ورود آن به گفتگو جلوگیری کنیم- زیرا ممکن است منبع الهام باشد.»
 

♦️ علم٬ اسلام و قرآن

Another example of the beneficial role of religion concerns the rise of science during the height of the Islamic civilization about a thousand years ago, which has been attributed to the fact that many of the scientists at the time were inspired by the teachings of Islam and the Quran.

 

یک مثال دیگر از نقش مفید دین مربوط به ظهور علم در اوج تمدن اسلامی در حدود هزار سال پیش است٬ که نشان از این حقیقت دارد که بسیاری از دانشمندان آن دوره تحت تأثیرات آموزه های اسلام و قرآن بوده اند.

 

♦️  علم و اثر پذیری از فلسفه و فرهنگ

A closely related topic is the role of philosophy in science. Today, the pragmatism of American culture has influenced science greatly. Nowadays, scientists rarely talk about philosophy, and in fact many of them tend to look down on philosophy. This is probably rooted in American pragmatism. If you look back at the deliberations over quantum mechanics by Einstein, Heisenberg and other early practitioners, much of the discussion was philosophical in nature. This is rarely the case today among leading physicists. However, if you look deeply, you see that most scientists are influenced by philosophical principles, whether they admit it or not. Many scientists are perhaps unknowingly amateur philosophers! Philosophical principles can (and do) replace religious views for some scientists.

 

موضوعی که بشدت مرتبط است، نقش فلسفه در علم است. امروزه فرهنگ عمل‌گرای آمریکایی تاثیر فراوانی بر علم گذاشته است. امروزه دانشمندان به ندرت در مورد فلسفه صحبت می کنند و در واقع بسیاری از آنها تمایل دارند که فلسفه را تحقیر کنند. این احتمالاً ریشه در پراگماتیسم آمریکایی دارد. اگر به بحث های مربوط به مکانیک کوانتومی توسط اینشتین، هایزنبرگ و سایرین نگاهی بیندازید، بیشتر بحث‌ها ماهیت فلسفی داشت. امروزه در میان فیزیکدانان برجسته به ندرت چنین است. با این حال، اگر به طور عمیق بنگرید، می بینید که اکثر دانشمندان چه بپذیرند و چه نپذیرند، تحت تأثیر اصول فلسفی هستند. شاید بسیاری از دانشمندان به شکل نادانسته ای فیلسوفانی آماتور باشند! اصول فلسفی می تواند جایگزین دیدگاه های دینی برای برخی از دانشمندان شود

 

🔸 دکتر وفا برندۀ جایزه مصطفی(ص) ۲۰۲۱

دکتر وفا به طور مشترک با دکتر زاهد حسن برندۀ جایزه مصطفی(ص) برای سال ۲۰۲۱ شد. جایزۀ مصطفی(ص) نشان عالی علم و فناوری جهان اسلام است که هر دوسال یکبار به دانشمندان نوآور مسلمان اعطا می شود. در توضیح جایزه آمده است: «در راستای تجلیل از دانشمندان برجسته و زمینه‌سازی همکاری و توسعه علمی در جهان،  جایزه مصطفی به عنوان یکی از نمادهای شایستگی و برتری علمی در سطح جهان شکل گرفت. این جایزه به اثری نوآورانه در مرزهای دانش تعلق می‌گیرد که توسط افرادی شاخص در حوزه‌های علم و فناوری ارائه شده و زمینه‌ساز بهبود زندگی بشریت باشد. برگزیدگان جایزه علاوه بر لوح و مدال جهانی مصطفی، با دریافت مبلغ ۵۰۰ هزار دلار که از محل خیرین و موقوفات علم و فناوری تأمین شده، طی مراسمی باشکوه با حضور دانشمندان و فرهیختگانی از کشورهای مختلف جهان، مورد تقدیر قرار می‌گیرند.» توضیحات بیشتر در مورد جایزه را از اینجا دنبال کنید.

 

▫️ جمع بندی
همانطور که عرض شد، دهه هاست که برجستگان علمی در پی بیان نظرات خود در مورد ارتباط بین علم، دین، فلسفه و فرهنگ هستند و همین کتاب دکتر وفا نیز موید دیگری بر این موضوع است و مایۀ تأسف است که این مسائل کمتر به دیار ما رسیده و یا اگر رسیده مقابلۀ سختی با آن صورت گرفته است. خوب است که ترجمۀ چنین کتبی در ایران امروزی انجام شود که متأسفانه این امر نیز کمتر رخ داده است. اینجانب هنوز فرصت نکردم که تمام کتاب را مطالعه کنم اما همین سه پاراگراف از کتاب برای بنده جالب بود.
و اما مسأله عجیبی در ترجمه این کتاب رخ داد که بسیار محل تأمل است. متأسفانه فصل ۱۰ این کتاب (زبان انگلیسی) که در مورد علم و دین می باشد در ترجمۀ فارسی حذف شده است!! فصلی از کتاب برندۀ جایزۀ مصطفی(ص) در سالی که جایزه به ایشان تعلق گرفته و در همین ایام کتاب ایشان به فارسی ترجمه و منتشر شده است و دقیقا همان فصل مربوط به رابطۀ علم و دین(اسلام وقرآن) حذف شده است!!! این اقدام مایۀ وهن کشور٬ فضای دانشگاهی و همینطور جامعۀ نشر ماست.

اینجانب مقدمۀ مترجم را مطالعه کردم(نقد متن ایشان هم باشد در فرصت دیگر). با اینکه در متن شان به اهمیت این مسائل اشاره کردند و از معضلات و مشکلات جامعۀ فیزیک مان بیان کردند اما از علت حذف آن فصل سخنی نگفتند! و این مایۀ تأمل است!
به هرحال٬ هنوز دلایل حذف این بخش از کتاب به طور واضح مشخص نیست که این تصمیم توسط چه فرد یا مجموعه ای و به چه دلایلی انجام شده است (آیا خود دکتر وفا نخواسته اند یا دکتر ارفعی تصمیم گرفته اند یا ناشر صلاح ندانسته و یا اینکه نهادهای نشر مانع شدند و دلایل آن چه می باشد). حال که چنین واقعه ای رخ داده است لازم است مترجم یا ناشر محترم بابت حذف چنین فصل مهمی توضیحات خود را ارائه دهند تا بیشتر به معنای حقیقی آزاد اندیشی که در فضای علمی و دانشگاهی مان که اساتید محترم مدعی آن هستند عامل باشیم.

#علم | #دین  |#فلسفه| #فیزیک |#دکتر_وفا |  📚 معماهایی برای رازگشایی از عالم

 

🔹منتهی

 

آدرس شبکه های اجتماعی:

 

@MONTAHACOGNITION

 

دیالوگ | واینبرگ و دیویس | هدفداری جهان

 

دیالوگ | واینبرگ و دیویس | هدفداری جهان

🔸واینبرگ در کتاب «سه دقیقه نخستین» در مورد هدفداری جهان جمله ای را مطرح کرد که با نقدهای شدید مواجه شد و بعدا این نظرش را اصلاح کرد. یکی از افرادی که به او نقد وارد کرد پل دیویس بود.

▫️پل دیویس فیزیکدان نظری است که در کوانتوم و کیهان شناسی فعالیت دارد. او در تألیف کتاب ید طولایی دارد و در زمینه های مختلف دست به تألیف زده است از کتاب فیزیکی تا کتاب های همگانی علم، کتاب اخیرش با عنوان «شبح ماشین» بشدت مورد استقبال قرار گرفته است.

 

🔻اما جمله واینبرگ در مورد هدفداری جهان:

"The more the universe seems comprehensible, the more it also seems pointless."

"جهان هر چه بیشتر غیرقابل درک تر به نظر می رسد٬ آن بیشتر بی هدف تر به نظر می رسد."

 

🔺پاسخ دیویس (البته در جاهای مختلف این جواب را داده است):

"If isn't about anything, there would be no good reason to embark on the scientific quest in the first place, because we would have no rational basis for believing that we could thereby uncover additional coherent and meaningful facts about world. so. we might justifiably invert weinberg's dictum and say that the more universe seems pointless, the more it also seems incomprehensible."

"اگر چیزی نباشد، دلیل خوبی برای کاوش علمی در وهلۀ اول وجود نخواهد داشت، چون هیچ پایه و اساس عقلانی برای این باور نداریم که می توانیم حقایق هماهنگ و معنادار در مورد جهان را کشف کنیم. بنابراین، می توانیم به صورت موجه  گفتۀ واینبرگ را وارونه کنیم و بگوییم؛ هرچه جهان بی معنی تر به نظر برسد، بیشتر غیرقابل درک نیز به نظر می رسد."

 

♦️دیویس با بیان این جمله در خطاب به واینبرگ یک نکتۀ اساسی را به همۀ می گوید که از نگاه واینبرگ تلاش علمی بی معنی خواهد بود! اما اینگونه نیست، جهان و فعالیت های علمی معنی دار هستند.

 

#علم | #فیزیک | #واینبرگ | #دیویس

🔹منتهی

 

آدرس شبکه های اجتماعی :

@MONTAHACOGNITION

 

واینبرگ فیزیکدانی برجسته در فیزیک نظری بود

 

🔸واینبرگ فیزیکدانی برجسته در فیزیک نظری بود.
استیون واینبرگ اخیرا درگذشت. نقش او در فیزیک معاصر مخصوصا ذرات بنیادی بسیار پر رنگ است، او برای ارائة نظریة الکتروضعیف به همراه عبدالسلام و گلاشو برنده جایزه نوبل فیزیک در سال ۱۹۷۹ میلادی شد.

 

🔺برداشت یک دانش‌جو از واینبرگ
در مورد او مطلب بسیار است، متن زیر را با این نگاه مطالعه کنید که از سوی یک دانش‌جوی فیزیک و برداشت هایش از آثار و سخنرانی های اوست که به طور مختصر بیان می شود. آشنایی من با واینبرگ بیشتر از طریق آثار او می باشد که تقریبا نیم بیشتر آثار او را خوانده ام ☺️ ، اما به یک واسطه انسانی نیز با او آشنایی دارم 😉.

 

🔸«فیزیکی» بودن واینبرگ
واینبرگ در مباحث علمی فیزیک از دقیقترین افـراد در چند دهة اخیر بـوده اسـت. مگر می شود دانشجوی فیزیک باشید و او را نشناسید، نبوغ بسیار خوبی در فیزیک داشت و یکی از سرآمدان فیزیک در یک قرن اخیر بشمار می آید. سخنرانی های او جذاب و کتاب های فیزیک اش بسیار غنی اند. از همه مهمتر از نظر من او یک «فیزیکدان» بود، چون امروزه اغلب افراد در رشتة فیزیک به نوعی «فیزیک خوان» هستند!. نکته جالبی که در آثار فیزیکی او وجود دارد این است که میتوان از او فیزیک یاد گرفت. کتاب‌های واینبرگ با دیگران اختلاف بسیاری دارد، نوع نگاه او در کتاب به اصطلاح «فیزیکی» است در صورتی که بقیه مولفان غالبا مسائل را ریاضیاتی طرح میکنند و عملا در این نوع نگاه او رقیبی ندارد و می توان گفت در وزن محتوایی کتاب هایش او شباهت بسیاری به جکسون در الکترودینامیک دارد که کتابش هنوز رقیب چندانی ندارد. کتاب های «نظریه میدان کوانتومی»، «مکانیک کوانتومی» و «گرانش و کیهان شناسی» تمامی خواص ذکر شده را دارا هستند، البته آخرین کتاب وی «بنیادهای فیزیک مدرن» را هنوز مطالعه نکرده ام.

 

🔸واینبرگ محقق توانمند
معمولا اهداف و انگیزه‌های پژوهشی و همینطور روش تحقیق دانشمندان در طی مسیر آن ها بشدت موثر است، از تعیین حوزه های فعالیت گرفته تا نظریه پردازی و آزمایش و نتیجه گیری. در مورد انگیزه ها و اهداف واینبرگ و تعیین حوزه فعالیتش در فیزیک بعدا بیشتر صحبت میکنیم، چون نیاز به یک پیشینه شناسی از جهات مختلف دارد. به طوری که وقتی از او در مورد انگیزه ارائۀ نظریه الکتروضعیف سوال می شود، پاسخی می دهد که نشانگر اهداف و انگیزۀ اوست. واینبرگ در هر زمینه ای که وارد شد عملا آن موضوع را جاروب کرده است:کوانتوم، ذرات، گرانش و کیهان و ... البته بیشتر منظورم حوزه‌های فیزیک است، از نظریه پردازی تا تألیف کتاب. او چه به صورت پژوهشی و چه به صورت آموزشی فعالیت های گسترده ای و موثر داشته است، که به صورت کارکردی در جایزه نوبل فیزیک و کتاب هایش نمایان است، گام های عملی او برای ما مسیر خوبی را ترسیم می کند. عدم رضایت او از مکانیک کوانتومی و ترغیب دانشجویان برای تغییر پارادایم موجود نیز از نکات جالب توجه اوست.

 

🔸تاریخ نگاری علم
واینبرگ بغیر از فیزیک در زمینه «تاریخ علم» و «همگانی سازی علم» نیز فعالیت هایی بسیاری داشته است. «رویای نظریه نهایی»، «تبیین جهان» و «فکر سوم» کتب او در این زمینه هستند. هر چند او در این زمینه‌ها کوشیده است اما در سـخنرانی‌هـا و کتـاب‌هـایش بارهـا مواردی را در مورد فلسـفه و هدفداری جهان مطرح کرده است که با انتقاد شدید مواجه شد و جالب توجه است که به مرور و با توجه به شـرایط سـخنانش را نیز اصلاح کرده است. به عنوان نمونه او یک فصل از کتاب «رویای نظریه نهایی» اش را به مخالفت با فلسفه اختصاص داده است که امثال ویلچک (برنده جایزه نوبل) نقدهای جدی بر آن وارد کردند. در مورد موضوعات تاریخی هم اینطور به نظر می رسد جهت دار عمل کرده است.

 

🔸دین و سیاست واینبرگ
واینبرگ از افرادی است که در مورد دین و سیاست موضع دارد، البته به طور مرسوم او را از لحاظ دینی، بیشتر آتئیست (خداناباور) می دانند اما به نظرم کمی در این اختلاف هست چون در برخی از کتاب ها و سخنرانی هایش بیشتر به این صورت برداشت می شود اما از طرفی در برخی یادداشت های دیگر به گونه ای دیگر که آگنوستیک (ندانم‌گرا) است.
او مواضع سیاسی مشخصی داشت (تند: اکستریمیست بود!) به طور که از حامیان محکم صهیونیست‌ها بود. و حتی یکی از سخنرانی هایش در لندن را بخاطر رژه اعتراضی علیه صهیونیست‌ها لغو کرد.

 

🔸 جمع بندی
واینبرگ استعدادی بود که توانست با سخت کوشی اش در شناخت طبیعت نقش موثری را ایفا کند. قوت کتب فیزیکش و همینطور فهم فیزیکی او از قضایا از برجسته ترین ویژگی های اوست. اما در زمینه های تاریخی، فلسفی، دینی و سیاسی دچار تعصب‌های خاص و نگاه جهت داری و بعضا نامناسب بود که قوت فیزیکی او را نداشت و غالبا مورد انتقادات شدید و قوی نیز قرار گرفت که نشان از ضعف او در این زمینه ها بود.

 

#علم | #فیزیک | #واینبرگ

 

منتهی

 

آدرس شبکه های اجتماعی:

@MONTAHACOGNITION
 

انتخاب رشتۀ داغ 🔆 و فیزیک ☺️

انتخاب رشتۀ داغ  🔆 و فیزیک ☺️

این روزها که بحث انتخاب رشته برای کنکوری ها داغ است. خیلی از دانش آموزان عزیز و خانواده های محترم در این رابطه سردرگم اند و نمیدانند که فرزندان شان چه باید بکنند. هر چند اکثر خانواده ها با توجه به شرایط موجود با عینک آیندۀ اقتصادی به مسئله می نگرند اما برخی از آنها انتخاب را به علاقه فرزند منوط می دانند و به او واگذار کرده‌اند. دانش آموزان هم معمولا در دوگانۀ «علاقه» و «اجبار خانواده» گیر میکنند و نمیدانند چه رشته ای  انتخاب کنند و حتی بعضا نمی دانند رشته ها چه هستند و قرار است با آن چه بکنند!٬ در این بین عده ای اندک دقیقا میدانند که چه میخواهند  وبا اطمینان خاطر انتخاب خود را انجام میدهند٬ خوشا به حالشان☺️

 

خودم در هنگام انتخاب رشته به مهندسی برق فکر میکردم و طوری انتخاب رشته کردم که بیشتر انتخاب هایم برق بود و کمتر به علوم پایه توجه داشتم هر چند ریاضی و فیزیکم خوب بود، چند تایی هم علوم پایه را انتخاب کردم. تقدیر اینگونه رقم خورد که فیزیک پذیرفته شوم و سال های مدیدی را در زیست بوم فیزیک طی مسیر کنم و در این راه یک وابستگی کذایی به آن یافتم😉. در این بازار داغ تابستانی انتخاب رشته، لازم دیدم آن را به دانش آموزان عزیز بشناسانم.

 

دوستان بسیاری در طی این سال ها در فضای مجازی به معرفی و ارائۀ تجارب خود در مورد فیزیک و چرایی انتخاب آن و ... پرداختند با کوچکترین سرچی آن مطالب قابل دسترسی است اما در این میان انجمن علمی ژرفا دانشکده فیزیک شریف سالها پیش همایشی به همین منظور برگزار کرده بود که در آن دکتر گلشنی در مورد چرایی فیزیک از نگاه و زبان خودشان صحبت کردند٬ به نظرم آمد خوب است که آن را اینجا بازنشر دهم بلکه دانشجویان آینده و خانواده های محترمشان، تصویر بهتری از رشتۀ فیزیک در ذهنشان ترسیم گردد.

#فیزیک | #کنکور | #انتخاب_رشته

 

چرا فیزیک؟ (دکتر گلشنی) بخش اوّل

http://www.aparat.com/v/gS0B4

 

چرا فیزیک؟ (دکتر گلشنی) بخش دوم
http://www.aparat.com/v/cGE0M

 

 🔹 منتهی

 

آدرس شبکه های اجتماعی:

@MONTAHACOGNITION